История

2013 с. ахсынньы 31 күнүгэр Өкүндү нэһилиэгин олохтоохторо саҥа кулуупка киирбиппит 10 сылын үөрүүлээх быһыыга-майгыга бэлиэтээбиппит. Ол курдук нэһилиэк культурнай олоҕор умнуллубат уонна биир улахан үөрүүлээх түгэнинэн 2003 с. ахсынньы 29 күнүгэр «2000 үтүө дьыала» хамсааһынан тутуллубут саҥа кулууп үлэҕэ киириитэ буолбута. Ити сылтан М.Г.Сивцева салайааччылаах «Чэчир» сынньалаҥ киинэ күн бүгүн үлэлии-хамсыы, айа-тута олорор.

Саҥа кулууп дьиэтэ үлэҕэ киириитэ биһиги  нэһилиэкпитигэр  үлэлээбит-хамсаабыт үс баһылык элбэх сүүрүүтүнэн-көтүүтүнэн туттарыллыбыта. Өссө 1997-2001 сс. нэһилиэк баһылыгынан үлэлээбит Афанасьев М.А. көҕүлээһининэн, фермаҕа турар чайной дьиэни көһөрөн аҕалан кулууп дьиэтин тутарга быһаарыммыттара уонна дьиэ акылаатын түһэрбиттэрэ. Онтон 2001 с. Протопопов С.А. баһылыгынан үлэлиир кэмигэр «2000 үтүө дьыала» республикатааҕы хамсааһын салайааччыта Босиковы кытары быһаччы кэпсэтиитинэн дьиэ тутуута салҕаммыта уонна холлоҕоһо тутуллубута. Онтон Иванов А.В. баһылыгынан үлэлии олорор кэмигэр ситэриллэн, 2003 с. ахсынньы ый бүтэһик күннэригэр үлэҕэ киирбитэ. Бу үлэни олохтоох Петров М.Д. салайааччылаах биригээдэ оҥорбута. Михаил Дмитриевич бэйэтэ бырайыактаан, эргэ дьиэни салҕаан туппуттара. Үлэ түмүгүнэн 3 киһи: Петров М.Д., Константинов И.П., Григорьев П.П. «2000 үтүө дьыала» хамсааһын анал бэлиэтинэн наҕараадаламмыттара. Кулууп тутуллуутугар оччолорго улуустааҕы культура управлениетын начальнигынан үлэлии олорбут бэйэбит кыыспыт Игнатьева (Алексеева) Н.А. өҥөтө бэрт суолталаах этэ.

Бу дьиэ үлэҕэ да киириэн инниттэн нэһилиэк культурнай олоҕо сүрдээх көхтөөх, кулууба оройуоҥҥа биллэр-көстөр үлэлээх эбит. Бэрт кылгастык историяттан быһа тардан кэпсиир буоллахха, 1950 с. иннигэр Хомустаахха уонна Сайылыкка культура үлэтин ааҕар балаҕаннар сүрүннүүллэрэ. Кинилэр нэһилиэнньэ ортотугар культурнай-сырдатар, агитационнай-маассабай, санитарнай-чэбдигирдэр үлэни ыыталлара. Сэбиэскэй былаас бастакы сылларыгар дьиэттэн хотону араарыы, улахан дьону үөрэхтээһин (ликбез) курдук үлэлэри ыытыһаллара.

         Сэрии иннинэ ааҕар балаҕан сэбиэдиссэйдэринэн

Петров Дмитрий Спиридонович (Испиикээн уола, Аҕа дойду сэриитигэр сэриилэһэ сылдьан 1943 с. сураҕа суох сүппүтэ),

Петров Иван Михайлович (Аҕа дойду сэриитигэр сэриилэһэ сылдьан өлбүтэ).

Афанасьев Афанасий Федотович (1942 с. сэриигэ ыҥырыллан барбыта, 3-с Беларусскай, Забайкальскай фронт састааптарыгар сэриилэспитэ, 1986 с. ыалдьан өлбүтэ).

Семенов Дмитрий Гаврильевич

Петрова Марфа Николаевна (тыыл ветерана, 1997 с. өлбүтэ) уо.да а. үлэлээбиттэрэ.

 Дэриэбинэҕэ көһөн кэлбит кэннэ, кулууп 1952 с. Сайылыктан көһөрүллэн аҕалан тутуллубут колхоз хонтуоратыгар үлэлээбитэ. Бу сылларга кулууп сэбиэдиссэйдэринэн үлэлээбиттэрэ:

1952-54 Абрамов Владимир Васильевич (тыыл ветерана, Кыргыдай нэһилиэгиттэн төрүттээх)

1954-56 Павлов Дмитрий Тимофеевич – 1950-53 (Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, “Кулуһуннаах” колхоз, Өргүөт нэһилиэгин советын, Хампа, Балаҕаччы сельполарыгар председателинэн үлэлээбитэ)

1956-59 Сивцев Григорий Егорович – (тыыл, үлэ ветерана, Бүлүү улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Балаҕаччы, Өкүндү, Бөтүҥ кулууптарыгар сэбиэдиссэйинэн, библиотекарынан, Бүлүүтээҕи кыраайы үөрэтэр музей сотруднигынан үлэлээбитэ). Сивцев Г.Е. кулууп сэбиэдиссэйинэн үлэлиир кэмнэригэр, уус-уран самодеятельноһы көрүү оройуоннааҕы фестивалыгар Бөкчөҥөө ыччаттара 2-с миэстэлэммиттэрэ. Онтон 1959 с. Сталин колхоз ыччаттара олохтоох учууталлар Василий Прокопьевич Васильев, Розалия Терентьевна Петрова (Сивцева) туруорбут «Ыһыах» музыкальнай уус-уран композицияларынан кыттан, оройуоҥҥа 1 миэстэни ылан, ити композициянан Дьокуускай куоракка Саха сирин ыччатын II фестивалыгар кыттан дипломант буолбуттара. Ити композиция бэлэмнэниитигэр оччотооҕу ыччаттар сыарҕалаах атынан Бөтүҥҥэ, 2-й Чочуга үлэ кэнниттэн баран репетициялыыллара. Бу фестиваль туһунан 1959 с. “Колхоз суола” хаһыакка И.Николаев суруйбут “Эдэр саас бырааһынньыга”  ыстатыйатыттан: “Эдэр саас кэрэ бырааһынньыгын – ыччат республиканскай иккис фестивалын Бүлүү куорат бырааһынньыктыы киэркэйэн, кэрэ киэбин кэтэн көрүстэ… . Сэттэ чаас буолуута занавеһы аһан сахалыы национальнай көстүүмнээх кыыс тахсан хатан куолаһынан мустан олорор дьоҥҥо: “Сталин” аатынан колхоз Бөкчөҥөө уонна Чернышевскай нэһилиэктэринээҕи учаастактарын художественнай коллективын аатыттан фестивальнай эҕэрдэ!” – диирин кытта саала иһэ өрө ньиргийэ түстэ. Быыс оргууй аһыллан, сцена сайыҥҥы киэҥ бааһыналаах алаас буолан ырыых-ыраах көҕөрө туналыйан киирэн бара турда. Айылҕа кэрэтигэр тартаран кулууп саалатыгар олорору умнан колхоз киэҥ нэлэмэн хонуутугар киирэн турар курдук өйдөөн ылаҕын. Сонно тута оһуордаах сарыы сонноох, тумустаах түнэ этэрбэстээх уолаттар, уһун налыйбыт ырбаахылаах, оҕуруолаах харсыаттаах кыргыттар илии илиилэриттэн сиэттиһэн саха нороднай ырыатын дьиэрэччи ыллыы-ыллыы сценаны эргийдилэр. Саха национальнай ыһыаҕа саҕаланар. Манна баар: бөҕөстөр хапсаҕайдаһыылара, быһыйдар сырсыылара, кылыылара, куобахтара, солоҥдолоһуулара, олоҥхо, чабырҕах, кулун куллуруһуута, сөһүөккэ тустуута, хомус тардыыта, чороонноох үҥкүү… саала иһэ биир да киһи суоҕун курдук уу-чуумпу буолан ыла-ыла биирдии көстүүлэр бүттэхтэрин ахсын өрө ньиргийэ түһэр. Нүөмэри нүөмэрдэр солбуйсан, бииртэн биир биһирэбиллээх оонньуулар көрдөрүллэн истилэр…”. 

1959-64 Тимофеева Мария Михайловна (тыыл ветерана, Бүлүү к. олохтооҕо) 1970 с учуутал Васильев В.П. суруйбут “Саргы уонна Дуолан” диэн остуоруйа пьесатын оччотооҕу эдэр ыччат олус үчүгэйдик бэлэмнээн оонньоон көрдөрбүттэрэ.

   1964-67 Иванов Николай Гаврильевич (тыыл, үлэ ветерана, 2001с.өлбүтэ). 1965 с. кулууп сэбиэдиссэйэ Иванов Николай Гаврильевич Саха сирин ыччатын III фестивалыгар художник-оформитель быһыытынан кыттыбыта. Кини оҥорон хаалларбыт уран оҥоһуктара хойукка диэри реквизит быһыытынан туттуллубуттара

1967-68 Яковлева Дария Николаевна кулуупка сэбиэдиссэйдээбит кэмигэр, кулууп үлэһиттэрэ дэриэбинэ киһитэ-сүөһүтэ, дьоно-сэргэтэ, тулалыыр эйгэтэ ыраас буоларын туһугар комсомоллары, женкомитеттары, фельдшердэри кытары кыттыһан санитарнай рейдэлэри оҥороллоро.

1968-72 Иванов Гаврил Гаврильевич кулууп сэбиэдиссэйинэн үлэлиир кэмигэр оскуола площадкатыгар биһиги нэһилиэктэн сэриигэ баран өлбүт буойуттарга ССРС худуоһунньуктарын Союһун чилиэнэ Федор Попов көмөтүнэн үрдүк бэлиэ обелиск туруоруллубута, кулууп дьиэтигэр Карл Маркс, Фридрих Энгельс мэтириэттэрин оҥотторбута дьон-сэргэ өйүгэр-санаатыгар умнуллубат өйдөбүл буолан хаалбыт.

1972-73 Михайлов Степан Антонович

Бу кэмнэргэ кулууп үлэһиттэрэ кинигэ ааҕыытын тэрийэллэрэ, кыһын-сайын фермаларга кыһыл муннуктары, агитбригадалары тэрийэн концерт көрдөрөллөрө, агитация ыыталлара, бэсиэдэлэри оҥороллоро. Г.Е.Сивцев ахтыытыттан: «Испэктээхтэргэ ордук табыллан оонньуур Семенов Петр Сергеевич, Мандаров Яков Гаврильевич, Василий, Клара Трофимовтар, Михаил, Сергей Дмитриевтар, ыллыыр, үҥкүүлүүр, ханнык баҕарар спортивнай күрэхтэһиилэри сатабыллаахтык ыытар Кузьмин Николай Алексеевич, сцена солбуллубат ырыаһыттара: уус-уран самодеятельноһы көрүү оройуоннааҕы, республикатааҕы, зонатааҕы фестивалларын хас да төгүллээх лауреата, дипломана Иванов Григорий Алексеевич, Алексеева Христина Афанасьевна, убайдыы-балыстыы Николай Петрович, Любовь Петровна Трофимовтар, тойуксут, үҥкүү тылын этээччи, сцена ветерана Егоров Николай Филиппович, Прокопьев Николай Григорьевич, киномеханиктар: ССРС кинематографиятын туйгуна Сидоров Аврор Дмитриевич, СР кинематографиятын ветерана Иванов Иван Дмитриевич ааттарын ураты чорботон ааттыахха сөп”.

1973-80 Трофимов Николай Петрович – директор

                Винокурова В.Н. – худрук

1980-84 Трофимова (Константинова) Любовь Петровна – директор

1980-82 Петрова Агафия Николаевна — худрук

1982-84 Данилова Елена Егоровна –худрук

1984-91 Трофимов Николай Петрович – директор

1984-86 Прокопьев Вячеслав Афанасьевич –худрук

1986-88 Михайлова (Иванова) Светлана Ивановна — худрук

1989-2003сс Петрова Агафия Николаевна — худрук

1991-2003 Иванова Светлана Ивановна – директор

2003 алтынньытыттан Сивцева Матрена Григорьевна – директор

2003-2012 сс Петрова Агафия Николаевна– худрук, 2012 – музрук

2012 Петрова Дария Владимировна  — худрук

1977 с. 150 миэстэлээх саҥа кулууп дьиэ эргэ хонтуора миэстэтигэр тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Бу нэһилиэккэ улахан үөрүүлээх түгэн этэ. Саҥа кулууп фойетыгар шефтэһэр оскуола бэлэхтээбит маттарыгар ыччаттар тустууга эрчиллэллэрэ, бильярд, теннис остуолларын булунан оонньууллара. Комсомолецтар Хохочой пааматынньыгын шефтэһэн көрөллөрө-харайаллара, уолаттары армияҕа атаарыыны, студеннары кытта көрсүһүүлэри тэрийэллэрэ.

Библиотека урут кулуубу кытта бииргэ үлэлиир этэ. 1971 с. библиотека кулууптан араҕан туспа барбыта.

Библиотекаҕа үлэлээбиттэрэ:

1970-75 сс Иванова Фекла Сергеевна

1975-76 сс Гуляева Галина Гаврильевна

1976-77 сс Семенова Анна Егоровна

1977-84 сс Прокопьева Тамара Семеновна

1984-88 сс Константинова Надежда Андреевна

1988-90 сс Петрова Розалия Захаровна

1990-94 сс Константинова Надежда Андреевна

1994 сыллаахтан Павлова (Петрова) Розалия Захаровна

1980-90 сс. үлэлээбит культура үлэһиттэрэ улахан бырааһынньыктартан, бэлиэ күннэртэн ураты библиотека үлэһиттэрин кытта куолаан, көрүллүбүт киинэлэргэ диспуттары, ааҕааччылар конференцияларын, тематическай биэчэрдэри, дьээбэрэҥ киэһэлэрин, КВН-нары, ырыа конкурстарын, «Чэйиҥ эрэ, уолаттар», «Туйаарыма Куо», «Сааскылаана» конкурстарын, “Кыһыны атаарыыны” ыытар буолбуттара, саҥа Дьылга сыарҕалаах атынан Хаарчаана, Тымныы оҕонньор, Мэник Мэнигийээн тиийэн кэлэн оҕолору үөрпүттээхтэр. Бу сылларга культура үлэтигэр актыыбынайдык көмөлөспүт Иван Семеновы, Юрий Ильины, Николай Кузьмины, Прокопий Яковлевы, Варвара Иванованы, Любовь Трофимованы, Тамара Прокопьеваны, Марина Афанасьеваны, комсомольскай тэрилтэ сэкирэтээрдэринэн үлэлээбит Луиза Мандарованы, Лена Яковлеваны, кулуупка 18 сыл устата сэбиэдиссэйинэн, уус-уран салайааччынан үлэлээбит нэһилиэкпит солбуллубат баяниһын, ымыылаах ырыаһытын Николай Трофимовы дириҥ махталынан ахтабыт.

Ол курдук өр сылларга үтүө суобастаахтык кулууп сэбиэдиссэйинэн, уус-уран салайааччытынан үлэлээбит Трофимов Н.П. туруорбут «Ханты-мансийскай» үҥкүүтэ бэйэтин кэмигэр нэһилиэнньэ биһирэбилин ылыан ылбыта. Кинини кытары Иванов Григорий Алексеевич, Семенов Иван Егорович, Егоров Николай Николаевич састааптаах квартет совхозка, оройуоҥҥа уус-уран самодеятельноһы көрүү хас да төгүллээх дипломана буолбута.

1991-2003 сс. Светлана Ивановна Иванова салайааччылаах коллектив айымньылаахтык үлэлээбитэ. Ол курдук Светлана Ивановна оҕолорго, ыччаттарга элбэх үҥкүүнү туруоран бырааһынньык концертарын киэргэтэрэ, оройуоҥҥа ыытыллар араас тэрээһиннэргэ кытталлара, элбэхтик гастролга сылдьаллара. Бу кэмнэргэ кулууп үлэтигэр көмөлөспүт дьонунан библиотекарь Розалия Павлованы,  Анна Мандарованы, Григорий Иванову, Юрий Ильины, Николай Егоровы ордук чорботон бэлиэтиир.

Нэһилиэк духуобунай уонна культурнай олоҕор улахан кылааты киллэрбит киһинэн ветеран учуутал Розалия Терентьевна Сивцева буолар. Кини Кыайыы 50 сылын көрсө оскуола иһинэн нэһилиэк историятын үөрэтэр музейы тэрийэн үлэлэппитэ, кэлин бу музей матырыйаалларыттан нэһилиэкпит олоҕун-дьаһаҕын, үлэһит дьонун-сэргэтин туһунан 5 кинигэни бэчээттэтэн, кэнэҕэски ыччакка улахан бэлэҕи оҥорбута.

Биһиги киэн тутта уонна махтана ааттыыбыт биир дойдулаахтарбыт: Саха Республикатын  культуратын үтүөлээх үлэһиттэрин Захаров Иван Федорович-Кылыадьы Уус, Иванова Надежда Николаевна, Норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһиттэрэ Волкова Анна Алексеевна, Константинов Николай Романович ааттарын.

Иван Федорович Захаров – мас, тимир, көмүс, хомус хомуһуннаах ууһа, кылыһахтаах куоластаах ырыаһыт, тойуксут, дьуохар тылын этээччи, ааттаах алгысчыт этэ. Кини оҥорбут үлэлэрэ аан дойду араас муннуктарын музейдарыгар туруоруллан интэриэстээх дьон болҕомтотун билигин да тарда тураллар. Бүлүү куоратыгар Иван Федорович өссө тыыннааҕар тутуллубут кини аатынан Хомус музейа үлэлии турар.

Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэһитэ Надежда Николаевна Иванова Бүлүү улууһун культураҕа управлениетын начальнигынан кэккэ сылларга айымньылаахтык үлэлээбитэ, билигин Бүлүү куоратын «Алгыс» культура киинин директорынан үлэлии олорор, культура эйгэтигэр 40-ча сыл эҥкилэ суох үлэлээбит, элбэх кинигэлэр автордара, редактордара.

Анна Алексеевна Волкова өр сылларга «Сардаана» фабрика иистэнньэҥинэн, художник-модельерынан үлэлээбитэ. Кини талааннаах тарбахтарынан тигиллибит уран оҥоһуктара Саха сиригэр, Россия улахан куораттарыгар эрэ буолбакка, кыраныысса таһыгар Германияҕа, Японияҕа, Италияҕа курдук дойдуларга быыстапкаларга туран дьон-сэргэ биһирэбилин ылбыттара. Анна Алексеевна Россия художниктарын Союһун чилиэнэ, Саха Республикатын норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.

Саха Республикатын Национальнай архыыбын директора Николай Романович Константинов оскуолабыт солбуллубат попечителэ буолан, нэһилиэк историятын үөрэтэр музейга элбэх архыып матырыйаалларынан көмөлөһөр, оскуола библиотекатын кинигэнэн хаҥатар, дойдутун дьонун-сэргэтин үөрүүтүн, кыһалҕатын тэҥҥэ үллэстэр биир тутаах киһибит буолар. Кини өр сыллаах салайар үлэҕэ үлэтэ норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитин аатынан бэлиэтэммитэ.

Духуобунас, культура уонна искусство эйгэтигэр биллэр-көстөр дьоммут, Өкүндү сириттэн силистээх-мутуктаах биир дойдулаахтарбыт: Россия суруналыыстарын союһун чилиэнин, Саха Республикатын Президенин Гранын хаһаайката Муза Гаврильевна Скрыбыкина, Саха сирин саамай улахан театрын — Суорун Омоллоон аатынан опера уонна балет театрын хуорун артыыскатын Галина Гаврильевна Неустроева (Иванова), ССРС кинематографиятын туйгуннара Павел Николаевич Кузьмин, Николай Петрович Трофимов, Саха Республикатын культуратын туйгуна, Норуот айымньытын дьиэтин сүрүннүүр специалиһа Анатолий Николаевич Семенов саха норуотун музыкальнай культуратыгар улахан кылааты киллэрбит, бэйэтин суолун-ииһин хаалларбыт киһини, филологическай наука кандидата, Хотугулуу Илиҥҥи федеральнай университет доцена, культура үтүөлээх үлэһитэ Семенова (Сивцева) Валентина Григорьевна ааттарын киэн тутта ааттыыбыт,

Бүлүү куоратыгар олорор, үтүмэн үгүс үлэ үгэнигэр сылдьар, айымньылаах үлэ абылаҥар ылларбыт биир дойдулаахтарбыт — ССРС норуотун хаһаайыстабытын учуотун туйгуна, элбэх ыстатыйа ааптара, тыылга Кыайыыны уһансыбыт биир дойдулаахтарын өлбөт үйэлээбит, Өкүндү дьонун-сэргэтин олоҕун элбэхтик сырдаппыт корреспондент, оскуолабыт попечителэ Семенов Рев Сергеевич-Рев Дьаллаҕаарап, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, Бүтүн Союзтааҕы культмассовиктар конкурстарын дипломана, Н.Г.Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи педколледж преподавателэ Мытник Светлана Григорьевна,  Саха Республикатын Бүлүү улууһунааҕы “Кэнчээри” сааһын ситэ илик оҕолор кииннэрин директора, норуот үөрэҕириитин туйгуна Кононова Луиза Яковлевна үлэлэрин астына бэлиэтиибит.

Кэнники сылларга нэһилиэнньэ сынньалаҥын көдьүүстээхтик атаарыытыгар баһылык Андрей Николаевич Кононов, нэһилиэк мунньаҕын депутаттара, дьаһалта кылаабынай бухгалтера Петрова Э.И. тус болҕомтолорун уураннар культура дьиэтэ материальнай базата хаҥыырыгар элбэх үп-харчы көрүлүннэ. Бу ааспыт уон сыл иһигэр кулууп дьиэтигэр 900-тэн тахса араас таһымнаах тэрээһиннэр, ол иһигэр 5 уруу, 10-тан тахса юбилей, 3 кыһыл көмүс сыбаайба, 3 баһылык инаугурацията, араас таһымнаах быыбардар, о.д.а. тэрээһиннэр ыытылыннылар. 2011 с. муниципальнай бюджетнай тэрилтэ буолан, туһунан устааптаах, үптээх-харчылаах, дохуот киллэрэргэ былааннаах үлэлии-хамсыы олоробут. Штатка эбии специалист уонна охранник миэстэлэрэ көрүллэн, Тааттатааҕы народнай театр сүрүннүүр специалиһынан үрдүк таһаарыылаахтык үлэлии сылдьыбыт, «Саха Республикатын эдэр ыччат политикатын туйгуна» бэлиэлээх бэйэбит кыыспыт Петрова Дария Владимировна кэлэн, тахсыылаахтык үлэлээтэ.

Нэһилиэкпит культурнай олоҕор араас таһымнаах ырыа конкурстарын кыайыылаахтара, дипломаннара, улууска тиийэ биһирэнэр кэрэ куоластаах ырыаһыттарбыт: Саха Республикатын культуратын туйгуннара Агафия Петрова, Николай Трофимов, уус-уран самодеятельность ветераннара, «Саха Республикатын норуоттарын уус-уран айымньытыгар кылаатын иһин» бочуоттаах бэлиэ хаһаайыттара, Өкүндү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Иван Данилов, «Нэһилиэк сайдыытыгар кылаатын иһин» бэлиэ хаһаайына Николай Егоров кылааттара сүҥкэн. Нэһилиэк культурнай олоҕор эдэр эрдэҕиттэн күн бүгүнүгэр диэри сыанаттан түспэккэ артыыстаабыт, чабырҕахсыт, алгысчыт, хоһоон хомуурунньугун, нэһилиэк гиимнин ааптардара, республикатааҕы «Спорт — селу» культурнай-спортивнай фестиваль лауреата, «Саха Республикатын норуоттарын уус-уран айымньытыгар кылаатын иһин» бочуоттаах бэлиэ хаһаайына, Өкүндү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Н.А.Кузьмин өҥөтө сыаната биллибэт.

Агафия Николаевна Петрова үйэ чиэппэриттэн ордук кэмҥэ кулууп солбуллубат уус-уран салайааччыта, дьахталлар «Чэчир», эр дьон «Дархан», «Уолан» оскуола оҕолорун вокальнай ансаамбылларын салайар, утумнаахтык эрчийэр. Ол курдук 2009 с. тэриллибит эр дьон «Дархан» ансаамбыла, бу сыл республикатааҕы «Ыллыыр – эр дьон» фестивальга кыттан,  Өкүндүлэр биир дойдулаахпыт, республика ырыа айааччыларын союзтарын тэрийсибит, Саха сирин мелодистарын нуоталаах хомуурунньуктарын бастакынан таһаарбыт, Саха Республикатын культуратын туйгуна Семенов Анатолий Николаевич аатынан анал бириис хаһаайыннара буолбуттара, быйылгы Аммаҕа ыытыллыбыт фестивальга эмиэ ситиһиилээхтик кыттан, дипломант аатын ылан кэлбиттэрэ, ону тэҥэ улуустааҕы ырыа күрэхтэһиилэрин дипломана, эр дьоҥҥо «Бастыҥ ырыа бөлөҕө», «Көрөөччү биһирэбилэ» анал ааттар хаһаайыннара,  республикатааҕы бастакы «Тыа сиригэр — спорду» культурнай-спортивнай фестиваль лауреата, «Поющее мужское братство» республикатааҕы фестиваль зонатааҕы күрэҕэр «Лучшее исполнение акапелла» номинация кыайыылааҕа буолаллар. Агафия Николаевна оһуохайга уһуйбут, үөрэппит оҕолоро Капитон Катанов, Айыына Андреева улуустааҕы оһуохай күрэхтэрин хас да төгүллээх кыайыылаахтара. Кини эмиэ айылҕаттан айдарыылаах, талба талааннаах, нэһилиэк биир киэн туттар Далбар Хотуна Мандарова Анна Васильевнаны кытта улуустааҕы тойуксуттар уонна оһуохайдьыттар түмсүүлэрин кыттыылаахтара буолаллар.

Нэһилиэк билиҥҥи культурнай-сырдатар үлэтигэр ааттаммыт дьонтон ураты кулууп үлэтин сүрүннүүр олохтоох дьаһалта урут-хойут үлэлээбит специалистарыгар Григорьева Г.Ф., Иванова Р.В., Иванова Н.П. махталбыт муҥура суох. Алгысчыт Яковлев Прокопий Данилович, кулууп солбуллубат охраннига, ырыаһыт  Николай Захаров, үйэ чиэппэрэ библиотекарынан үлэлээбит, солбуллубат конферансье, кэрэ куоластаах ырыаһыт Розалия Павлова,  кулууп ветерана, үҥкүүһүт Марфа Захарова, “Дархан” эр дьон ансаамбыл бары ырыаһыттара, ылбаҕай ырыалаах Клавдия Поскачина, учуутал, дэгиттэр талааннаах Эсланда Афанасьева, кини салайар «Улыбка», «Кустук» үҥкүү куруһуогун, «Айараан» муода студиятын оҕолоро, оскуола учуутала, уран тарбахтаах, ураты талааннаах Иванова У.Г., сүбэнэн-аманан көх-нэм буолар нэһилиэк мунньаҕын депутата, “Байылыат” түөлбэ салайааччыта Петрова В.Н., оскуола тутаах үлэһиттэрэ Катанова А.К., Константинова Л.В., Сашенька, Сардаана, Арсен Егоровтар, конферансье, ырыаһыт, сценка артыыстара Николай Сивцев, Виктор Константинов, кылыһахтаах куоластаах, хомусчут, дьээбэ-хообо Елена Протопопова, үҥкүүһүт, ырыаһыт Петр Петров, нарын-намчы куоластаах Саргылана Каратаева, иистэнньэҥ Ксения Семенова, тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кыттар сцена ветерана Розалия Устиновна Иванова, социальнай үлэһит Федора Мандарова, республикатааҕы «Мир красоты и таланта» күрэх кыайыылааҕа, Москва куоракка ыытыллыбыт «Маленькая Принцесса» конкурска «Маленькая Фея» номинация кыайыылааҕа Айза Афанасьева, улуустааҕы, зонатааҕы, республикатааҕы ырыа конкурстарын дипломаннара, лауреаттара, анал ааттар хаһаайыннара Виолетта Дмитриева, Сима Афанасьев, Вова Петров, аҕас-балыс Каролина, Алина Алексеевалар, Дьулусхан Яковлев, нэһилиэкпит тэрилтэлэрин салайааччылара Дмитриева А.Н., Балданова Д.Н., о.д.а. төһүү күүһүнэн буолаллар. Ураты дьоҕурдаах, сатаабатаҕа диэн суох, ээхтэн атыны билбэт Алексей Кузьмиҥҥа, техникаҕа сыһыаннаах Владимир Софроновка, Аркадий Афанасьевка, күтүөппүтүгэр, бырааппытыгар Андрей  Гаврильевка, уолбутугар Андрей Захаровка, нэһилиэк бука бары олохтоохторугар сүһүөхтээх бэйэбит сүгүрүйэбит,  махтал тылларын этэбит.

Кулууп тутуллубута 10 сылын бэлиэтиир дьоро күн «Чэчир» МБТ салайааччыта Матрена Сивцева СР вице-президенин Д.В.Глушко үрүҥ көмүс бэлиэлээх Махтал суругунан, урукку сылларга уонтан тахса сыл кулууп директорынан үлэлээбит, билигин «Кэнчээри» оҕо саадын музыкальнай салайааччыта Светлана Иванова СР вице-президенин  Махтал суругунан, уус-уран самодеятельность ветераннара Николай Кузьмин, Николай Егоров «Саха Республикатын норуоттарын уус-уран айымньытыгар кылааттарын иһин» бэлиэнэн, сцена ветераннара Николай Трофимов, Иван Данилов, Анна Мандарова культура миниистирин А.С.Борисов грамоталарынан, араас кэмнэргэ нэһилиэк культурнай олоҕор көхтөөх кыттыыны ылбыт дьон улуустааҕы культура управлениетын уонна «Өкүндү нэһилиэгэ» МТ, «Чэчир» СК махтал суруктарынан наҕараадаламмыттара.

Нэһилиэкпит 2 сыл субуруччу республикатааҕы «Тыа сиригэр — спорду» культурнай-спортивнай фестиваль чэрчитинэн 2010 с. Ньурбаҕа, 2011 с. Үөһээ Бүлүүгэ кыттан, концертнай программатынан бириистээх миэстэлэргэ тиксибитэ. 2013 с. республикабытыгар Тыа сирин сылынан биллэриллибитэ, онон сибээстээн улууспутугар ыытыллыбыт «Илгэ Чорооно» фестиваль концертнай программатыгар биһиги нэһилиэк кэнсиэрэ улууска 21 муниципальнай тэриллиини кыайан, бастаан тахсыбыта – бу биһиги нэһилиэкпит дьоно-сэргэтэ түмсүүлээҕин, үтүөҕэ-кэрэҕэ тардыһыылааҕын өссө төгүл дакаастаан турар. Ити курдук биһиги нэһилиэкпитигэр культурнай олох биир биллэр-көстөр миэстэни ылыан ылар.

Матрена Сивцева, Өкүндүтээҕи «Чэчир»

 сынньалаҥ киин МБТ салайааччыта